Mở đầu:
Xin chào các bạn, chào mừng các bạn đến với podcast [Tên Podcast] của chúng tôi! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá một cuốn sách đầy thú vị và đầy bất ngờ: “Fooled by Randomness” (Bị Lừa Bởi Ngẫu Nhiên) của tác giả Nassim Nicholas Taleb. Cuốn sách này là một cuộc phiêu lưu trí tuệ, đưa chúng ta vào một hành trình khám phá về bản chất của sự ngẫu nhiên và những lỗi nhận thức mà chúng ta thường gặp phải trong cuộc sống.
Giới thiệu tác giả:
Nassim Nicholas Taleb, người được biết đến với tên gọi là “nhà triết học của sự ngẫu nhiên”, là một nhà giao dịch tài chính kỳ cựu, nhà toán học và nhà văn có sự am hiểu sâu sắc về thị trường tài chính và những sự kiện bất ngờ. Ông đã dành cả cuộc đời mình để nghiên cứu về sự ngẫu nhiên và những tác động của nó đối với cuộc sống.
Cuốn sách viết về chủ đề gì?
“Bị Lừa Bởi Ngẫu Nhiên” không phải là một cuốn sách hướng dẫn cách trở nên giàu có hay đạt được thành công, mà là một cuộc phiêu lưu trí tuệ, nơi Taleb chia sẻ những quan sát, những suy ngẫm sâu sắc về bản chất của sự ngẫu nhiên và cách nó tác động đến chúng ta. Ông muốn giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về những giới hạn của kiến thức của mình và học cách sống chung với sự bất định của cuộc sống.
Tóm tắt ngắn gọn nội dung:
Taleb cho rằng chúng ta thường bị lừa bởi sự ngẫu nhiên, chúng ta thường quy kết thành công cho kỹ năng và năng lực của mình, trong khi thực chất có thể là do may mắn. Ông cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của “sự kiện hiếm gặp” (Black Swan), những sự kiện bất ngờ và có tác động lớn, thường bị bỏ qua trong các phân tích thống kê truyền thống.
Câu chuyện về Nero Tulip và John:
Để minh họa cho những suy ngẫm của mình, Taleb đưa ra hai nhân vật trong cuốn sách: Nero Tulip, một nhà giao dịch thận trọng và khiêm tốn, và John, một nhà giao dịch năng động nhưng thiếu suy ngẫm sâu sắc.
Nero chỉ kiếm được một khoản tiền hợp lý nhưng luôn ổn định, trong khi John kiếm được rất nhiều tiền nhưng cuối cùng lại bị mất hết vì không dự đoán được những sự kiện bất ngờ.
Quote
“Nero’s objective is not to maximize his profits, so much as it is to avoid having this entertaining machine called trading taken away from him.” (Mục tiêu của Nero không phải là tối đa hóa lợi nhuận, mà là tránh bị tước đoạt cái máy giải trí gọi là giao dịch.)
Taleb cảnh báo chúng ta không nên quá tin tưởng vào những kết quả thành công trong quá khứ. Chúng ta thường bị lừa bởi sự ngẫu nhiên và dễ dàng quy kết thành công cho kỹ năng của mình, trong khi thực chất là do may mắn.
Quote
“The fact that John made money in the past may have some relevance, but not terribly so. This is not to say that it is always the case; there are some instances in which one can trust a track record, but, alas, there are not too many of these.” (Việc John kiếm được tiền trong quá khứ có thể có ý nghĩa, nhưng không quá quan trọng. Điều này không có nghĩa là luôn luôn như vậy; có một số trường hợp mà chúng ta có thể tin tưởng vào lịch sử giao dịch, nhưng thật không may là chúng không quá nhiều).
Vấn đề về sự nghiêng và bất đối xứng:
Taleb tiếp tục khám phá những lỗi nhận thức khác khi chúng ta đánh giá rủi ro và cơ hội.
“The general press floods us with concepts like bullish and bearish which refer to the effect of higher (bullish) or lower (bearish) prices in the financial markets. But also we hear people saying “I am bullish on Johnny” or “I am bearish on that guy Nassim in the back who seems incomprehensible to me,” to denote the belief in the likelihood of someone’s rise in life. I have to say that bullish or bearish are often hollow words with no application in a world of randomness—particularly if such a world, like ours, presents asymmetric outcomes.” (Báo chí thường xuất hiện những khái niệm như “bullish” (tăng giá) và “bearish” (giảm giá) để miêu tả sự thay đổi của giá cổ phiếu trên thị trường tài chính. Nhưng chúng ta cũng nghe người ta nói “Tôi tăng giá về Johnny” hoặc “Tôi giảm giá về người bạn Nassim ở phía sau, người có vẻ khó hiểu”, để biểu thị niềm tin vào khả năng ai đó sẽ thăng tiến trong cuộc sống. Tôi phải nói rằng “bullish” và “bearish” thường là những từ rỗng tuếch và không có giá trị trong một thế giới ngẫu nhiên - đặc biệt là nếu thế giới đó, như thế giới của chúng ta, có những kết quả bất đối xứng).
Taleb cho thấy rằng chúng ta thường dễ bị lừa bởi sự ngẫu nhiên và dễ dàng tạo ra những mối quan hệ nguyên nhân - kết quả giả tạo.
Quote
“The same mechanism is behind the formation of conspiracy theories. Like The Bible Code they can seem perfect in their logic and can cause otherwise intelligent people to fall for them. I can create a conspiracy theory by downloading hundreds of paintings from an artist or group of artists and finding a constant among all those paintings (among the hundreds of thousand of traits). I would then concoct a conspiratorial theory around a secret message shared by these paintings. This is seemingly what the author of the bestselling The Da Vinci Code did.”
(Cơ chế tương tự đứng sau sự hình thành của những lý thuyết âm mưu. Giống như “The Bible Code”, chúng có vẻ hoàn hảo trong logic và có thể khiến những người thông minh bị lừa. Tôi có thể tạo ra một lý thuyết âm mưu bằng cách tải xuống hàng trăm bức tranh của một nghệ sĩ hoặc nhóm nghệ sĩ và tìm ra một điểm chung trong tất cả những bức tranh đó (trong số hàng trăm ngàn đặc điểm). Sau đó, tôi sẽ tạo ra một lý thuyết âm mưu xung quanh một thông điệp bí mật được chia sẻ bởi những bức tranh này. Có vẻ như đó là điều mà tác giả của cuốn sách bán chạy “The Da Vinci Code” đã làm).
Hoài nghi và sự kiểm soát bản thân:
Taleb cũng chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân của mình về việc sử dụng chủ nghĩa khắc kỷ để đối mặt với sự ngẫu nhiên.
Quote
“I consider myself as prone to foolishness as anyone I know, in spite of my profession and the time spent building my expertise on the subject. But here is the exception; I know that I am very, very weak on that score. My humanity will try to foil me; I have to stay on my guard. I was born to be fooled by randomness.”
(Tôi cho rằng mình dễ bị lừa bởi sự ngẫu nhiên như bất kỳ ai mà tôi biết, mặc dù nghiệp nghiệp của tôi và thời gian dành cho việc xây dựng chuyên môn của mình về chủ đề này. Nhưng đây là lỗi ngoại lệ; Tôi biết rằng mình rất rất yếu ở điểm đó. Tính người của tôi sẽ cố gắng phá hỏng tôi; Tôi phải luôn luôn cảnh giác. Tôi được sinh ra để bị lừa bởi sự ngẫu nhiên).
Kết thúc:
“Bị Lừa Bởi Ngẫu Nhiên” là một cuốn sách rất quan trọng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của sự ngẫu nhiên và những lỗi nhận thức của tâm trí con người trong việc đưa ra quyết định.
Quote
“The most important thing is to keep an open mind, to be skeptical of our own beliefs, and to accept that we will never have all the answers.”
(Điều quan trọng nhất là phải giữ một tâm trí mở rộng, hoài nghi về những niềm tin của mình và chấp nhận rằng chúng ta sẽ không bao giờ có được tất cả những câu trả lời).
Lời kêu gọi hành động:
Hãy chia sẻ những suy ngẫm của bạn về cuốn sách “Fooled by Randomness” trong phần bình luận bên dưới và đừng quên theo dõi podcast của chúng tôi để nghe những bài phát sóng thú vị khác.
Kết thúc:
Cảm ơn các bạn đã theo dõi podcast của chúng tôi. Hẹn gặp lại các bạn trong những tập tiếp theo.